Cập nhật nội dung chi tiết về Gia Đình Người Quảng Cúng Quảy Hằng Năm mới nhất trên website Herodota.com. Hy vọng thông tin trong bài viết sẽ đáp ứng được nhu cầu ngoài mong đợi của bạn, chúng tôi sẽ làm việc thường xuyên để cập nhật nội dung mới nhằm giúp bạn nhận được thông tin nhanh chóng và chính xác nhất.
1. Thờ cúng tổ tiên là một nét đẹp văn hóa của gia đình người Việt nói chung, gia đình người Quảng nói riêng. Hằng năm các gia đình người Việt/người Quảng luôn có đám giỗ để tưởng nhớ những người thân quá cố. Thường người mới từ trần thì được con cháu cúng quảy riêng theo lệ giỗ ngày sống chứ không giỗ ngày chết.
Nhưng trải qua vài đời thì những người mất ở thời điểm gần nhau trong tháng/trong quý được giỗ chung một ngày – gọi là giỗ hội. Tuy nhiên việc cúng quảy hằng năm trong gia đình người Việt/người Quảng không thu hẹp trong các đám giỗ người thân quá cố mà còn mở rộng theo tín ngưỡng dân gian – chứ không chỉ theo tín ngưỡng Phật giáo, nổi bật là việc cúng rằm và mồng một hằng tháng, thường là vào trước đó một ngày – tức là vào mười bốn và hăm chín/ba mươi âm lịch.
Như vậy mười hai ngày rằm trong năm các gia đình người Quảng đều cúng, nhưng rằm tháng giêng, rằm tháng bảy và rằm tháng mười được coi trọng hơn, cúng quảy bài bản hơn. Theo quan sát của người viết bài này thì ngày nay các gia đình người Quảng đang có đôi chút thay đổi:
Rằm tháng mười dường như không còn mười người mười quảy nữa – theo nghĩa không còn được coi trọng hơn các ngày rằm khác nữa, trong khi đó rằm tháng bảy gắn liền với mùa Vu Lan báo hiếu thì ngày càng được các gia đình người Quảng đặc biệt quan tâm. Cũng do quan niệm rằm tháng bảy là ngày của cô hồn thập loại chúng sinh nên khi cúng rằm tháng bảy, các gia đình người Quảng đều không quên một tô cháo trắng…
Minh họa: HOÀNG ĐẶNG
2. Việc cúng mồng một cũng có điểm nhấn như vậy. Mười hai ngày mồng một trong năm đều cúng, nhưng mồng một tháng giêng mới là ngày quan trọng nhất đối với gia đình người Việt nói chung, gia đình người Quảng nói riêng. Trong chữ Hán, nguyên thuộc bộ nhân nghĩa là đứng đầu – trạng nguyên là người đỗ đầu khoa thi đình; đêm rằm tháng giêng được gọi là nguyên tiêu – nguyên là tháng đầu năm, tiêu thuộc bộ thủ là đêm; còn sáng mồng một tháng giêng được gọi là nguyên đán – lúc trời mới sáng gọi là đán thuộc bộ nhật.
Các gia đình người Quảng thường rước ông bà vào ngày ba mươi tháng chạp và cúng năm mới vào sáng mồng một tháng giêng. Tuy nhiên thật sự thiêng liêng trong tâm thức người Quảng là lễ cúng giao thừa khuya ba mươi rạng mồng một tết, với cảm xúc “giã từ năm cũ bâng khuâng/ đã nghe xuân mới lâng lâng lạ thường” (thơ Tố Hữu).
Đây là thời điểm đoàn tụ gia đình không chỉ với người đang sống mà với cả người đã khuất. Cũng chính vì lẽ đó mà người Việt nói chung, người Quảng nói riêng khó nói lời chia tay với Tết ta để chỉ ăn Tết tây như một số người từng đề xuất.
Nói đến chuyện ăn Tết, nhiều người cho rằng ngày nay chủ yếu là chơi Tết chứ ăn Tết thì không còn cảm giác háo hức như xưa. Nhưng đó là nói chung chứ với không ít gia đình người Quảng đang đầu tắt mặt tối chật vật mưu sinh kiếm sống, ba ngày Tết cũng là dịp trước cúng sau cấp để được ăn tươi hơn một chút. Điều đáng chú ý là các gia đình người Quảng đã khá giả hay còn cơ cực đều dâng cúng tổ tiên một số món ăn đậm đà chất Quảng, trong đó có bánh tét – chứ không phải bánh chưng, và bánh tổ – còn gọi là bánh ổ.
3. Nói đến món ăn đậm đà chất Quảng còn có thể kể đến bánh ú tro thường không có nhân và được chấm với đường cát trắng – là loại bánh có khối hình tam giác được các gia đình người Quảng dâng cúng tổ tiên hằng năm vào dịp Tết đoan ngọ mồng năm tháng năm âm lịch – cho nên còn gọi là tết đoan ngũ.
Người Quảng cúng mồng năm tháng năm vào buổi trưa, bởi đoan thuộc bộ lập có nghĩa là đầu mối, còn ngọ thuộc bộ thập là giữa trưa. Nếu gọi là cả nhà ăn Tết thì Tết đoan ngọ cũng là dịp để gia đình đoàn tụ và vào thời điểm này dương khí lên cao nhất nên cùng nhau ăn bánh ú tro – tro vốn dĩ có nhiều tính âm – sẽ giúp cân bằng âm dương rất có lợi cho sức khỏe con người.
Trước đây còn có tục nấu lá mồng năm, hái đúng dịp trưa (chính ngọ) – thực chất là một số dược liệu – để tắm cho trẻ con, nhưng ngày nay hầu như không còn nhiều gia đình người Quảng giữ được tục tắm nước lá này.
Nhưng dùng lá mồng năm để uống thay chè, thì rất nhiều gia đình vùng quê còn lưu giữ. Dân gian tin rằng, lá mùng năm có tác dụng chữa bệnh. Và theo Đông y, đó không phải là niềm tin mù quáng, bởi hầu hết đó là những loại cây thuốc Nam như mã đề, râu bắp, gương sen, mơ, cỏ ống, lá sả, bạc hà, é, tía tô, gừng, dủ dẻ, ổi, tim sen, vông… dùng để chữa nhiều loại bệnh thường gặp.
4. Tháng chạp âm lịch của gia đình người Việt nói chung, gia đình người Quảng nói riêng có một thời điểm vô cùng độc đáo và hết sức nhân văn: đêm hăm hai rạng sáng hăm ba – cúng đưa ông Táo về trời. Theo truyền thuyết, đó là lúc ông Táo-chồng-sau của bà Táo hối hả cưỡi cá chép về chầu trời, và chính trong suốt một tuần lễ mà người-thứ-ba tạm thời vắng mặt, ông Táo-chồng-trước của bà Táo mới có cơ hội bày tỏ sự ăn năn về lỗi lầm “chết người” mang hơi hướng bạo lực gia đình mà ông từng mắc phải năm xưa. Dường như bảy ngày đêm là quá ít để người đàn ông này có thể bộc bạch nỗi niềm cho đến đầu đến đũa, nên đêm hăm hai rạng sáng hăm ba năm nào ông Táo-chồng-sau của bà Táo cũng phải bấm bụng một mình đi xa – cả ngàn năm nay rồi và không chừng cả ngàn năm nữa…
Có thể cúng ông Táo vào sáng hăm ba nhưng không được cúng sau trưa, và dẫu gia đình khá giả hay cơ cực thì lễ vật dâng cúng không thể thiếu là ba bát đường đen với ba cái bánh tráng nướng. Người Quảng cũng không có lệ cúng cá chép để rồi phóng sinh, thay vào đó chỉ là con cá chép… bằng giấy làm phương tiện đi lại cho ông Táo lên thiên đình – lễ tuy bất túc tâm thành hữu dư.
Xin nói thêm làng gốm Thanh Hà ở Hội An có lò nặn tượng Táo quân đã hơn một trăm năm đỏ lửa, chứng tỏ ít nhất một thế kỷ qua, lễ đưa ông Táo về trời vẫn luôn đồng hành cùng người Quảng đương đại.
5. Thật ra cúng rằm hay cúng mồng một, cúng Tết nguyên đán, cúng Tết nguyên tiêu hay cúng Tết đoan ngọ, hay cúng ông Táo… là câu chuyện cúng quảy chung của người Việt chứ không riêng gì người Quảng – đương nhiên cũng có một chút khác biệt trong lễ vật dâng cúng giữa người Việt Đàng Ngoài và người Việt Đàng Trong.
Người viết bài này xin được dừng câu chuyện cúng quảy hằng năm của gia đình người Quảng bằng một lễ cúng riêng có của người Việt từ Quảng Bình trở vào: cúng tá thổ hay còn gọi là cúng đất – mỗi năm một lần trong tháng hai âm lịch, chủ yếu từ mồng mười đến cuối tháng, lễ vật dâng cúng gồm toàn món ăn đặc trưng Chiêm Thành như cua luộc nguyên con, mắm cái, khoai lang, rau lang luộc, đậu phụng, mía cây róc vỏ cắt từng đốt… thể hiện cách ứng xử khôn ngoan nhạy cảm và sự khiêm nhường của người Quảng xưa tự nhận mình chỉ là người tá thổ/thuê đất – tá thuộc bộ nhân nghĩa là thuê/mượn, tức không hề quên đây nguyên là đất Champa. Ngày trước trong lễ cúng đất còn có màn “kịch câm”: hai vợ chồng đóng vai hai người Chăm, cầm một cây sào, làm động tác đi đo đất…
Có thể nói đây là một tập tục độc đáo của người Quảng xưa trong quá trình quảng-nam-mở-cõi, vừa đậm đà màu sắc tâm linh thành kính và thấm đẫm chất chính trị vừa mang đậm dấu ấn tâm lý của những người mới xa quê, buổi đầu mọi thứ đều thấy lạ, “tới đây sông nước lạ lùng/ con chim kêu phải sợ con cá vùng phải kiêng” (ca dao đất Quảng).
BÙI VĂN TIẾNG
Hướng Dẫn Cách Cúng Gia Tiên Cúng Giỗ Hằng Năm
Lễ cúng giỗ thường được làm vào đúng ngày mấy hoặc trước ngày mất một ngày. Theo truyền thống của ông bà xưa quan niệm rằng cúng vào ngày đang con sống (tức là trước ngày mất 1 ngày), nhưng lại có câu “trẻ dôi ra, già rút lại” có nghĩa là mất khi còn trẻ thì làm mâm cúng giỗ vào đúng ngày mất, còn người già thì làm mâm cúng trước 1 ngày. Vậy người ta đặt câu hỏi “Người trung niên mất thì cúng vào ngày nào?”
Mâm cúng giỗ gia tiên là thể hiện đạo hiếu, lòng biết ơn, thể hiện tấm lòng kính trọng thương tiếc của người đang sống đối với những người đã khuất.
Nên khi vào ngày cúng giỗ Tổ Tiên, những người có điều kiện thường tổ chức lễ cúng linh đình mời họ hàng gần xa, anh em bằng hữu, bạn bè về tham dự còn lại thì làm mâm cúng cơm đơn giản để thể hiện lòng thành kính với người đã khuất.
Trong phong tục thờ cúng Gia Tiên thì lễ cúng vong lonh dành cho người đã khuất vào các kỳ giỗ: ông, bà, cha, mẹ, chồng (vợ) là quan trọng nhất
Đối với ngày giỗ của ông bà, cha mẹ, chồng hoặc vợ (còn gọi là giỗ trọng) thì trước khi cúng giỗ cần phải có lễ cúng cáo giỗ. Ngày hôm cúng cáo giỗ còn được gọi là ngày tiên thường.
Nghi thức cúng cáo giỗ là để báo tin cho những người đã khuất biết ngày hôm sau về hưởng giỗ, cũng đồng thời thông báo với Thần Linh, Thổ Địa nơi chôn cất người đã khuất cũng như các vị Công Thần Thổ Địa tại gia cho phép hương linh của những người đã khuất được vào gia hưởng giỗ. Cúng cáo giỗ thường được làm ở nhà và ngoài mộ.
Trong cúng cáo giỗ phải có nghi thức cúng Công Thần Thổ Địa trước rồi mới đến cúng gia tiên. Ngoài việc khấn mời vong linh người được giỗ ngày hôm sau, gia chủ còn phải khấn mời vong linh hương hồn tổ tiên nội ngoại cùng về dự giỗ. Ngoài dịp cúng giỗ ngoài mộ thì gia chủ cần tu sửa dọn dẹp lại mộ của người đã khuất.
Trong lễ cúng giỗ đúng vào ngày mất của người được hưởng giỗ cần phải cúng mời người được hưởng giỗ trước, sau đó mới đến vong linh hai họ nội, ngoại từ bậc cao nhất trở xuống và cuối cùng là cáo thỉnh gia tiên cùng dự tiệc giỗ.
Lễ vật cúng gia tiên cúng giỗ:
Lễ vật cúng gia tiên gồm những gì, gia đình gia chủ có thể tự chuẩn bị hoặc liên hệ qua số Hotline: 0977.342.877 Cô Hồng – 0988.535.607 Chú Hóa để được hướng dẫn cách cúng và hãy để Cô Hồng chuẩn bị cho lễ cúng gia tiên thật chu đáo và hoàn mỹ nhất. Ngoài việc chuẩn bị đồ cúng cho bàn thờ Phật, Ông Địa Thần Tài nếu có…
Thì lễ vật cúng gia tiên bao gồm:
Ngoài ra nếu gia đình gia chủ có mời bạn bè người thân đến tham dự thì gia chủ nên chuẩn bị mâm cơm hoặc một vài bàn tiệc để mời mọi người tham dự.
Cách Cúng Gia Tiên Ngày Rằm, Mùng 1 Và Ngày Giỗ Hằng Năm
Thờ cúng gia tiên được xem là một nét đẹp truyền thống văn hóa từ xưa của người Việt Nam. Đây còn được xem là nghi thức thể hiện lòng thành kính của con cháu đến người thân đã mất. Nghi thức cúng gia tiên thường không câu nệ về mặt hình thức mà chủ yếu là lòng thành của người cúng. Vậy chúng ta cần chuẩn bị gì để cúng gia tiên? Nghi thức cúng như thế nào?
Hãy cùng Bát Tràng Family tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây:
1. Ngày Rằm và mồng 1
1.1 Lễ vật cúng gia tiên vào ngày Rằm và mùng 1 hằng tháng
Đối với một số gia đình thường cúng gia tiên vào chiều ngày 14 và chiều 30 đều được.
Lễ vật cúng thường bao gồm:
1.2 Văn khấn tổ tiên ngày Rằm và mùng 1
Nam mô a di Đà Phật! (3 lần)
– Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật.
– Kính lạy ngài Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
– Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân, Ngũ phương Ngũ thổ, Phúc đức chính Thần.
– Con kính lạy các ngài Thần linh cai quản trong xứ này.
– Các cụ Cao Tằng Tổ khảo, Cao Tằng Tổ tỷ
– Thúc bá đệ huynh và các hương linh nội, ngoại.
Hôm nay là ngày …….. tháng ….. năm …………..
Tín chủ con là ………………………………………….. ….
Ngụ tại ………………………………………….. ……. cùng toàn gia quyến. Thành tâm sửa biện hương hoa, lễ vật, trà quả và các thứ cúng dâng, bày lên trước án.
Chúng con thành tâm kính mời:
– Các vị Tôn thần cai quản trong khu vực này.
– Hương hồn Gia tiên nội, ngoại Cúi xin các Ngài thương xót tín chủ Giáng lâm trước án. Chứng giám lòng thành. Thụ hưởng lễ vật Phù trì tín chủ chúng con: Toàn gia an lạc, mọi việc hanh thông Người người được chữ bình an, Tám tiết vinh khang thịnh vượng, Lộc tài tăng tiến, tâm đạo mở mang Sở cầu tất ứng, sở nguyện tòng tâm. Giãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.
Cẩn cáo!
2. Cúng gia tiên ngày giỗ
2.1 Mâm cúng cơm ngày giỗ
Theo truyền thống ngày xưa mâm cơm cúng giỗ thường bao gồm:
2.2 Văn khấn cúng gia tiên vào ngày giỗ
Con lạy chín phương Trời;mười Phương Chư Phật,Chư Phật Mười Phương;
Con kính lạy Đức Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị tôn thần,
Con kính lạy ngài Đồng Trù Tư Mệnh Táo phủ thần Quân.
Con kính lạy ngài Thần linh, Thổ địa cai quản trong xứ này,
Con kính lạy tổ tiên nội ngoại họ……………………..
Tín chủ con là……….
Tuổi……….
Cư Ngụ tại……………………………
Hôm nay, là ngày …..tháng….năm……(âm lịch)
Chính ngày giỗ của…………
Thiết nghĩ…………. Vắng xa trần thế , không thấy âm dung,
Năm qua tháng lại ngày hủy Lâm, ơn võng cực xem bằng trời biển, nghĩa sinh thành không lúc nào quên, Càng nhớ công ơn gây cơ tạo nghiệp bao nhiêu, càng cảm thâm tình, không bề dãi tỏ, Ngày mai Cát Kị, hôm nay chúng con toàn gia con cháu, nhất tâm sắm lễ sính vật kính dâng và đốt nén tâm hương dãi tỏ tắc thành,
Tâm thành kính mời………………
Mất ngày…….. tháng……. Năm………
Mộ phần táng tại………….
Cúi xin linh thiêng giáng về linh sàng và chứng giám cho lòng thành chúng con, thụ hưởng lễ vật, độ cho con cháu an bình khang thái, vạn sự tốt lành, gia cảnh hưng thịnh,
Con kính lạy mời ngài Thần Linh, thổ địa – thổ công – táo quân và chư vị Linh thần đồng lai giám cách thượng hưởng. Tín chủ – con…. Lại mời vong linh các vị tiền chủ, Hậu chủ nhà này, đất này cùng tới hâm hưởng.
Chúng con thành tâm lễ bạc cúi xin được phù hộ độ trì
Phục duy cẩn cáo!
Giới Thiệu Bộ Đồ Thờ Gia Tiên Đẹp
Trên đây là những gợi ý tham khảo giúp bạn chuẩn bị mâm cúng gia tiên vào ngày Rằm, mùng 1 và ngày giỗ hằng năm. Mong rằng đây là những thông tin hữu ích cho bạn.
Về Xứ Quảng Đầu Năm Đi Cúng Xóm
Cúng xóm đầu năm (ảnh Baotintuc)
Không biết ngày lễ này có từ bao giờ, nhưng có lẽ nó bắt nguồn từ khi những lưu dân vùng Thanh – Nghệ xưa kia vào định cư trên mảnh đất ác địa nhiều sơn lam chướng khí từ thời Lê Thánh Tông. Muốn được yên ổn làm ăn sinh sống, họ phải cùng trời, cúng đất cho mưa nắng thuận hòa, cho lòng người dịu bớt, cho những linh khí của người, của trời đất và cả những linh hồn đã phiêu du hài hòa với nhau.
Đến đất Quảng vào dịp đầu năm mới như thế này, rất dễ nhận thấy một khung cảnh đâu đâu mọi người đều tất bật chuẩn bị lễ lạt cúng kiếng rất trịnh trọng. Tùy vào từng làng, từng thôn, hay những khối phố nhỏ, mọi nhà đều góp công góp sức vào ngày lễ cúng xóm. Có nhà đóng góp tiền bạc, tùy theo lòng hảo tâm của gia chủ, có nhà thì bỏ công để làm lễ cúng. Ngày được chọn làm lễ cũng không nhất thiết phải được quy định cụ thể, mà tùy vào điều kiện và hoàn cảnh kinh tế, cũng như thời gian để có thể tụ họp được đông đủ nhất những người láng giềng với nhau.
Cúng xóm là tục lệ lâu đời tại xứ Quảng (ảnh Baovanhoa)
Nơi tổ chức cũng tùy thuộc vào điều kiện thực tế, thường chọn nhà nào có những mảnh vườn rộng rãi thoáng mát, nhiều cây cối và người chủ nhà năm đó ăn nên làm ra, hay có người đỗ đạt, người đi xa về, hay chỉ đơn giản là do mọi người bầu chọn vì đức độ, tình cảm của người chủ nhà đối với hàng xóm láng giềng. Đồ cúng là những thứ thường nhật: trầu cau, nải chuối, bát cơm, đôi ba chén chè, con gà, vài miếng thịt luộc, chai rượu… nhưng sự trang nghiêm, trân trọng đối với đất trời, đối với hàng xóm láng giềng mới là điều đáng nói.
Người chủ lễ thường là người có uy tín trong làng xóm, trong khối phố, đứng ra đọc những bài văn theo lối hát bài chòi, hát bộ để cầu cho quốc thái dân an, cầu cho mọi người có được sức khỏe để làm ăn, sinh sống, cầu cho được mùa lúa mùa rau để đời sống khấm khá hơn. Họ cũng cầu cho tình cảm hàng xóm láng giềng luôn luôn bền chặt khăng khít, giúp đỡ nhau những lúc khó khăn và chan hòa trong ứng xử.
Cũng có khi thôn xóm đến mời sư trụ trì trong những ngôi chùa gần đó đến tụng kinh niệm Phật, phân phát sự từ bi hỷ xả của đấng chí tôn để mọi người hướng thiện. Ngoài ý nghĩa tâm linh hướng đến đất trời, đây cũng là dịp để nhà nhà ngồi lại với nhau uống chén rượu, ăn chung với nhau một bữa cơm láng giềng, bàn chuyện làm ăn, công cán, xóa bỏ những xích mích thường ngày để cùng bước vào một mùa vụ, một năm mới thân tình.
Đây là một nét văn hóa đẹp và vô cùng độc đáo, cần được lưu giữ trong hoàn cảnh lối sống phương Tây đang ồ ạt du nhập vào đời sống, gây nên những xáo trộn và những mất mát vô cùng đáng tiếc trong văn hóa Việt Nam.
Cúng xóm là dịp tình cảm hàng xóm láng giềng luôn luôn bền chặt khăng khít, giúp đỡ nhau những lúc khó khăn và chan hòa trong ứng xử
Tại buổi lễ này, luôn có một chậu nước và một đống lửa bên cạnh bàn thờ cúng. Các cụ cao niên cho biết đó chính là sự ảnh hưởng của nét văn hóa lấy lửa làm trung tâm. Cũng có ý kiến cho rằng chậu nước để các vị thần rửa mặt, rửa tay, đống lửa để họ sưởi ấm do vùng đất này vốn có nhiều chướng khí rất lạnh không tốt ngày đầu năm.
Cúng xóm ở xứ Quảng từ lâu đã trở thành một nét văn hóa phố thị, khi nông thôn rộng rãi ngày càng nhường chỗ cho khu đô thị chật hẹp, khi những con người láng giềng muốn tìm chút chỗ dựa tâm linh, muốn mua một chút tình thân láng giềng cả năm trời ít khi gặp mặt. Cũng hay nếu biết hướng nếp sinh hoạt này vào những nội dung tốt, tránh kiểu quá chén đôi khi mất hòa khí. Trong cuộc sống hiện đại ngày nay, mọi người quay cuồng trong cuộc mưu sinh cơm áo gạo tiền, nhiều khi láng giềng chẳng biết mặt nhau, tình làng, nghĩa xóm dần vơi cạn thì tục lệ cúng xóm quả là đáng quý, đáng được lưu giữ, bảo tồn.
Bạn đang đọc nội dung bài viết Gia Đình Người Quảng Cúng Quảy Hằng Năm trên website Herodota.com. Hy vọng một phần nào đó những thông tin mà chúng tôi đã cung cấp là rất hữu ích với bạn. Nếu nội dung bài viết hay, ý nghĩa bạn hãy chia sẻ với bạn bè của mình và luôn theo dõi, ủng hộ chúng tôi để cập nhật những thông tin mới nhất. Chúc bạn một ngày tốt lành!