Xem 10,890
Cập nhật nội dung chi tiết về Qui Khuyen Hoc Ninh Hoa mới nhất ngày 01/07/2022 trên website Herodota.com. Hy vọng thông tin trong bài viết sẽ đáp ứng được nhu cầu ngoài mong đợi của bạn, chúng tôi sẽ làm việc thường xuyên để cập nhật nội dung mới nhằm giúp bạn nhận được thông tin nhanh chóng và chính xác nhất. Cho đến nay, bài viết này đã thu hút được 10,890 lượt xem.
--- Bài mới hơn ---
S Ư U T Ầ M
BIÊN KHẢO
Giản giới tục thờ Ngũ hành
thần nữ ở Khánh Hòa.
Trong tín ngưỡng thờ nữ thần,
mẫu thần ở Việt Nam nói chung thì Ngũ Hành thần nữ mà
dân gian thường gọi là mẹ Ngũ hành hay bà Ngũ hành được thờ
tự phổ biến ở các làng xã đặc biệt là tại các tỉnh ở Nam
Trung bộ và Nam bộ. Đối với vùng đất Khánh Hòa, tục thờ này
vẫn đang được bảo lưu và thực hành rộng rãi. Vậy tục thờ Ngũ
hành thần nữ ở Khánh Hòa biểu hiện cụ thể ra sao? Các triều
đại quy định điển lễ và ban tặng sắc phong đối với Ngũ
Hành thần nữ như thế nào?… đó là những vấn đề cần tìm
hiểu mà bài viết này mong muốn đề cập ngõ hầu góp phần nhỏ
vào công tác nghiên cứu tục thờ nữ thần nói riêng và tín
ngưỡng thờ mẫu nói chung.
Trước hết cần tìm hiểu một
cách giản lược về khái niệm về Ngũ hành
五 行.
Ngũ hành theo quan niệm triết học của người Trung Quốc cổ
đại để chỉ năm hành (đi, sự vận động) cơ bản của vũ
trụ bao gồm hành Thủy
水
(biểu trưng cho yếu tố nước, chất lỏng), hành Hỏa
火
(biểu trưng cho yếu tố lửa), hành Mộc
木
(biểu trưng cho yếu tố cây, gỗ), hành Kim
金
(biểu trưng cho yếu tố kim loại), hành Thổ
土
(biểu trưng cho yếu tố đất đai, thổ nhưỡng). Các hành
này tương sinh tương khắc, chế hóa lẫn nhau tuân theo những
quy luật nhất định. Cũng từ quy luật lý thuyết đó, Ngũ hành
có ứng ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực của đời sống
xã hội như trong Y học, ẩm thực, âm nhạc, phương vị, màu
sắc, thiên văn, thời gian…
Xuất phát từ Trung Quốc, dần dần
thuyết Ngũ hành được tín ngưỡng hóa, thành sự thờ phụng
trong quan niệm “vạn vật hữu linh” rất phổ biến ở nhiều dân
tộc Á Đông cho đến ngày nay trong đó có Việt Nam. Đặc biệt
nước ta có truyền thống từ một nước nông nghiệp trồng lúa
nước nên tín ngưỡng thờ các nhiên thần tức các thần
trong tự nhiên như thần đất, thần nước, thần cây, thần lửa,
và các thần có nguồn gốc từ động vật như chim, thú…. rất
được coi trọng.
Xu hướng nữ hóa các vị thần đặc
biệt là các nhiên thần như trường hợp năm bà ngũ hành
(Ngũ hành thần nữ), các thần có nguồn gốc từ động vật như
loài chim (Phấn Nhĩ Quỷ Vương thần nữ)
(Diên Khánh).
Sắc phong Ngũ
hành thần nữ, miếu Ấp Bạch Qua (Diên Khánh)
Điều đặc biệt là Ngũ hành thần
nữ đã được triều Nguyễn liệt vào tự điển và ban tặng sắc
phong, đây là minh chứng quan trọng thể hiện tính chính
thống quan phương của triều đình cho phép xã dân được thờ tự
và công nhận bà Ngũ hành xếp vào hàng thần như những vị thần
khác trong bách thần theo quan niệm của người xưa.
Sắc phong cho bà Ngũ hành cũng
tồn tại hai dạng là phong chung và phong riêng tùy thuộc vào
việc thờ ở mỗi làng xã. Qua việc thờ tự ở các di tích cho
thấy, thường các di tích thờ cả năm bà Ngũ hành, có di tích
thờ một bà trong năm bà như Miếu Bà Hỏa thờ bà Hỏa (Vĩnh
Ngọc, Nha Trang), Đình Khánh Thành (Cam Lâm) có sắc thờ
Kim tinh thần nữ. Cũng có di tích thờ hai bà trong năm
bà như trường hợp Miếu Tam Tòa (Diên Khánh) có sắc phong thờ
bà Thủy tinh thần nữ và Hỏa tinh thần nữ.
Như vậy rõ ràng việc tôn thờ
một, hai hoặc năm bà trong Ngũ hành biểu tượng cho những yếu
tố vật chất là đất đai, nước, kim loại, cây gỗ, củi lửa được
người xưa tiếp nhận phụ thuộc vào đất đai, khí hậu, thổ
nhưỡng và tập quán sinh hoạt của người dân trong từng vùng.
Theo đó, nơi nào vượng hành gì thì thường thờ vị thần của
hành đó. Ví như vùng gần sông suối thường thờ bà Thủy, nơi
nào nhiều đất đai vườn ruộng thường thờ bà Thổ, nơi nào có
khí hậu khô nóng thờ bà Hỏa, miền rừng núi thờ bà Mộc hay
mẫu Thượng Ngàn…
Tượng năm bà Ngũ
hành, tại miếu Ngũ hành – Am Chúa Diên Khánh
Các sắc phong chung cho Ngũ hành
thần nữ ở Khánh Hòa có niên đại muộn hơn các vị thần khác.
Sắc phong chung cho Ngũ hành được tìm thấy sớm nhất vào năm
Duy Tân thứ 5 (1911), hiện có ở nhiều di tích, như miếu Ấp
Bạch Qua (Diên Khánh), đình Phong Ấp (Ninh Hòa). Sắc phong
riêng cho từng vị trong năm vị thì Chủ thiết/Chúa sắt thần
nữ (tức là bà Kim) có sắc phong sớm nhất là vào năm Minh
Mệnh thứ 3 (1822) tại Miếu Hội Đồng (Diên Khánh), còn lại đa
số các sắc phong chung cho Ngũ hành thần nữ có niên đại vào
năm Khải Định thứ 2 (1917) và năm Khải Định thứ 9 (1924).
Mỹ tự.
Đối với các di tích có sắc
phong riêng cho từng vị trong năm vị thì mỹ tự được phong
của mỗi bà cũng có nét riêng và thứ hạng thì chỉ lên đến
hàng thần bậc trung (trung đẳng thần) trong ba hạng
Thượng – Trung – Hạ. Như ở Đình Khánh Thành (Cam
Lâm), sắc phong cho Kim tinh thần nữ vào năm Khải
Định thứ 2 (1917) phong mỹ tự và thứ hạng là
Trinh uyển Dực bảo trung hưng Hạ đẳng thần貞
婉
翊
保
中
興
下
等
神,
năm Khải Định thứ 9 (1924) phong thêm mỹ tự
Trai tĩnh
齋
靜 và xếp hạng là
trung đẳng thần
中
等
神.
Nghi thức cúng tế Ngũ hành thần
nữ cũng có nét tương đồng như các vị nữ thần hay mẫu thần
khác trong vùng, tùy theo truyền thống phong tục mỗi địa
phương mà quy định ngày vía và lễ phẩm phù hợp. Thường người
dân hay tổ chức lễ vía bà vào tháng ba theo quan niệm cổ
truyền tháng tám giỗ cha, tháng ba giỗ mẹ. Trong các văn
cúng cầu an, cúng xuân cúng thu tại các di tích, thường thấy
danh hiệu của bà Ngũ hành xuất hiện cùng với nhiều tên các
vị thần khác trong thôn xã. Nhân dân các nơi tôn thờ Ngũ
hành thần nữ và coi bà như thần mẹ có nhiệm vụ chở che và
phò giúp họ trong lao động sản xuất được mùa màng tốt tươi,
nhân khang vật thịnh. Đó cũng là nét đẹp tâm linh trong văn
hóa tín ngưỡng thờ nữ thần, mẫu thần vốn đã trở thành mỹ tục
của một vùng đất có bề dày truyền thống./.
Đỗ Văn Khoái
Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh
Khánh Hòa
1. Hồ sơ khoa học di tích:
Đình Mỹ Trạch, Đình Phong Ấp (Ninh Hòa).
2. Hồ sơ khoa học di tích:
Miếu Tam Tòa, Miếu Bà Đại Điền Đông, Am Chúa (Diên
Khánh).
3. Sắc phong các di tích:
Miếu Hội Đồng (Diên Khánh), Đình Khánh Thành (Cam
Lâm), Miếu Tam Tòa, Miếu Ấp Bạch Qua (Diên Khánh)…
Miếu Hội Đồng: Sách Đại Nam Nhất Thống Chí, tập III,
phần viết về tỉnh Khánh Hòa, mục Đền Miếu có ghi:
Miếu Hội Đồng ở xã Phú Lộc, huyện Phước Điền thờ các
vị thần trong bản cảnh, dựng từ năm Gia Long thứ 15,
lợp bằng tranh; năm Tự Đức thứ 2 tu bổ lợp ngói.
Hiện miếu không còn nhưng còn lưu giữ được 34 đạo
sắc phong phong cho 11 vị thần trong bản cảnh trong
đó có 03 sắc phong cho Chủ thiết/chúa sắt thần
nữ 主 鐵 神
女
.
Tư liệu: sắc phong Ngũ hành thần nữ tại Miếu
Ấp Bạch Qua (Diên Khánh), Đình Phong Ấp (Ninh Hòa).
--- Bài cũ hơn ---
Bạn đang đọc nội dung bài viết Qui Khuyen Hoc Ninh Hoa trên website Herodota.com. Hy vọng một phần nào đó những thông tin mà chúng tôi đã cung cấp là rất hữu ích với bạn. Nếu nội dung bài viết hay, ý nghĩa bạn hãy chia sẻ với bạn bè của mình và luôn theo dõi, ủng hộ chúng tôi để cập nhật những thông tin mới nhất. Chúc bạn một ngày tốt lành!