1.Vì sao lại phải cúng rằm tháng 7
Vào tháng 7 âm lịch, dân gian ta thường gọi đây là tháng cô hồn hay còn gọi là ngày Vu Lan, mùa báo hiếu cho cha mẹ, ông bà. Theo quan niệm của cha ông ta ngày xưa thì khi còn sống, người mất sẽ được đầu thai kiếp khác thay vì bị đày xuống địa ngục, không cho họ đi lang thang để quấy rối những người thường.
Cúng cô hồn tháng 7 không chỉ để chúng ta tránh được việc bị người khác quấy rầy mà họ còn muốn làm những điều phúc tốt đẹp hơn. Cũng là điều để giúp cho những cô hồn lang thang có được một ngày no nê và đỡ tủi thân khi ở dưới địa ngục. Phong tục này mang đến một tính nhân văn cao trong văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam cũng như những quan niệm xá tội vong nhân. Quan niệm này cũng cho thấy rằng con người dù gây ra những tội ác gì trong quá trình chịu sự trừng phạt, quả báo cũng có 1 ngày xá tội để đỡ chịu khổ cực, đau đớn.
Truyền thuyết dân gian cho rằng từ ngày mùng 2/7 Diêm Vương ra lệnh bắt đầu mở Quỷ Môn Quan và đến rằm tháng 7 thì “thả cửa” để cho ma quỷ túa ra tứ phương, đến sau 12 giờ đêm ngày 14/7 thì kết thúc và các ma quỷ phải quay lại địa ngục. Theo truyền thuyết người Xưa, Diêm Vương cai quản địa ngục sẽ mở cửa Quỷ môn quan tháng 7 hàng năm.
2.Cúng rằm tháng 7 vào ngày nào?
Theo quan niệm dân gian truyền lại rằng, vào ngày rằm tháng 7 âm lịch, Phật tổ xá tội vong nhân trong vòng 1 ngày. Trong 1 ngày này, các linh hồn và quỷ dữ đều được tự do, vậy nên trong dân gian cũng quan niệm rằng nếu như cúng vào ngày này sợ rằng sẽ bị những linh hồn này phá phách, rước thêm âm binh và cô hồn vào trong nhà mình.
Do vậy, theo xu hướng chung các gia đình thường cúng Rằm tháng Bảy từ ngày mùng 10 tháng bảy âm lịch đến trước ngày chính rằm (tức là ngày 15/7 âm lịch).Còn ngày 15/7 sẽ chỉ để cúng các cô hồn vương vất, không nơi nương tựa, đang bị đói ăn. Lúc này mâm cũng được dọn ngoài đường, trước nhà… nhưng không được để trong nhà, tránh trường hợp các vong hồn theo vào.
Theo các nhà nghiên cứu cho biết, tục cúng cô hồn là một tục được truyền miệng, nó không có bất cứ một quy tắc nào cả nên có rất nhiều dị bản. Nên cúng vào ngày rằm tháng 7 là tốt nhất, chính lễ nhất nhưng nếu không có điều kiện thì từ 10 tới 15/7 âm lịch chính là thời điểm thích hợp để cúng cô hồn. Mọi nhà nên tùy vào hoàn cảnh và khả năng của mình mà tiến hành, không nên quá câu nệ.
Khi cúng cũng đọc rõ tên và xin phép các thần linh thổ địa cho phép vong vào nhận đồ, cúng trước và hóa trước để người thân dễ nhận được.
3.Nên cúng rằm tháng 7 vào giờ nào?
Tuy nhiên việc biết cúng rằm tháng 7 vào ngày nào nhưng lại có một số ý kiến băn khoăn không biết cúng vào khoảng thời gian nào là hợp lý.
Điều này theo quan niệm dân gian cho giải thích rằng, do ban ngày có nhiều ánh sáng mà ánh sáng mặt trời rất mạnh trong khi các cô hồn mới được “thả ra” rất yếu. Nên đối với những lễ cúng cô hồn này nên thực hiện vào lúc sẩm tối hoặc tối hẳn.
Còn với lễ Vu lan báo hiếu cha mẹ cầu siêu, báo hiếu tổ tiên, nên thực hiện vào ban ngày. Tuy nhiên, dù chọn giờ nào thì việc cúng cô hồn cũng đều phải diễn ra vào trước 12 giờ đêm ngày 15/7 âm lịch.