Mẹ yêu thương,
Lần giỗ Mẹ năm nay cũng như bao lần, không về được bên Mẹ, con lại thắp lên bàn thờ Mẹ nén nhang cùng hoa quả và mâm cơm cúng giản dị, tưởng nhớ tới Mẹ ở một nơi thật xa – nơi mà có lẽ Mẹ nhìn thấy con nhưng con lại chẳng được thấy mẹ đâu cả.
Mẹ ơi, mất Mẹ con như mất đi một phần linh hồn con, mất đi những giây phút yêu thương, êm đềm bên Mẹ, mất đi cả bờ vai mềm ấm áp để con tựa vào khi con thất bại, chống chếnh…
Cuộc đời Mẹ là một câu chuyện dài đầy sóng gió, có cả kịch tính, về người phụ nữ can trường, bền bỉ, nhân hậu, đảm đang, yêu thương chồng con hết mực, hy sinh cả cuộc sống sung túc, đủ đầy, có được từ hai bàn tay trắng cùng Cha, để cho các con có được bản lý lịch « đẹp » khi nói về thành phần gia đình. Mấy chục năm lăn lộn trong các HTX thủ công nghiệp với tư cách là phó chủ nhiệm rồi chủ nhiệm, nhưng các con vẫn bị giữ lại địa phương khi có giấy báo vào Đại học. Chị gái cả Trần Thị Bích Lộc, đã phải xếp xó tờ giấy báo đi học Đại học nước ngoài để ở nhà tham gia chiến đấu ở đơn vị Trọng liên 12,7 ly của Hà Tĩnh (đơn vị sau này đã được Nhà nước phong là Đơn vị anh hùng của LL Vũ trang VN). Sau này chị được Tỉnh cử đi học ĐH Thương mại và sau khi tốt nghiệp ĐH, giảng dạy tại chính ngôi trường này một số năm, chị tiếp tục đi Nghiên cứu sinh ở Đức. Hai chị gái tiếp theo: Minh Hương và Thái Hòa, cũng phải nghỉ học giữa chừng để tham gia nghĩa vụ quân sự. Sau này mới được tiếp tục đi học. Vậy mà con, cô con gái út, cũng suýt bị giữ lại khi có giấy báo vào ĐH gửi về, nếu không có sự thông minh và nhanh trí của Mẹ… Chao ôi, còn bao nhiêu điều oái oăm nữa đã lấy đi của Mẹ rất nhiều sinh lực và có lúc nguy hiểm tới cả mạng sống !!!
Ông ngoại là một Nhà giáo (ở địa phương thường gọi là Ông Giáo, Thạch Quý, Thạch Hà, Hà Tĩnh), gia đình có truyền thống cách mạng, ông là Đảng viên, hay phải đi dạy xa. Bà ngoại là người Đức Phong, Đức Thọ – một vùng quê nổi tiếng « gạo trắng nước trong, gái đẹp ». Bà đẹp nức tiếng thời ấy, yêu chồng, thương con hết mực . Do Ông phải đi biền biệt vì dạy học và tham gia nhiều hoạt động xã hội khác, Bà đưa Mẹ và dì (em gái ruột của Mẹ) ra Thành phố Nam Định, ở với người cậu ruột của Bà, đang dạy học tại đó. Nhưng chẳng may Bà mất sớm. Ông ngoại có vợ hai, lúc ấy Mẹ mới mười hai, mười ba tuổi, mồ côi mẹ, dắt díu em gái trở về quê, sống trong gia đình ông chú, trông nom các em con chú, tự lập cuộc sống từ đó để nuôi mình, nuôi em gái cho đến lúc gả chồng cho em. Lớn hơn một chút, với bản tính chăm chỉ, chịu thương chịu khó, thông minh, nhạy bén, Mẹ mở gánh hàng xén, dần dần có cửa hàng. Mười bảy tuổi Mẹ gặp Cha. Cha cũng mồ côi mẹ từ năm hai tuổi, cùng anh trai từ Nghệ An vào Hà Tĩnh lập nghiệp, dần có vốn, mở Cửa hàng đóng giày dép hiệu Mỹ Long, nổi tiếng vì mẫu mã đẹp và chất lượng. Cha khéo tay và vô cùng cẩn thận từng đường kim mũi chỉ. Cha lại có dáng nhất là khi mặc com-lê, đeo cà-vạt, đội mũ phớt thì nhìn giống « Tây ». Cha đã từng có một đời vợ mặc dù bà cả chỉ sống được vẻn vẹn bên Cha hai năm, chưa kịp có con, rồi mất vì bệnh. Sau đó, khi gặp Mẹ, Cha « say » ngay lập tức vì Mẹ đẹp lại thông minh, nhanh nhẹn, nhưng ông ngoại và ông chú không bằng lòng vì Cha đã qua một đời vợ. Mẹ cảm mến Cha vì Cha là người hiền lành, đức độ, giàu lòng trắc ẩn, cẩn thận và chu đáo. Cuối cùng Cha Mẹ vẫn lấy nhau khi Mẹ tròn mười chín tuổi và mãi chín năm sau mới sinh được con gái đầu lòng. Để phát triển cửa hàng bán tạp hóa, Mẹ thường xuyên phải đi Hà Nội lấy hàng. Cùng với cửa hàng giày dép của Cha khá đông khách, kinh tế dần phát triển. Không những vừa phải làm việc, nuôi các con, Cha Mẹ còn nuôi các em bên Mẹ, các cháu bên Cha. Năm 1960, một năm sau cuộc cải tạo CTN tư bản tư doanh do BCH Trung ương Đảng khóa II thực hiện, đã ra nghị quyết về vấn đề hợp tác hóa nông nghiệp và cải tạo công thương nghiệp tư bản tư doanh theo chủ nghĩa xã hội, xóa bỏ giai cấp tư sản, phía bên ngoại, bà con ở Hà Nội đã tìm cho Cha Mẹ một căn nhà ở phố Hàng Bạc cùng chỗ nhà dì (số 87). Trong khi bà dì (dì ruột của Mẹ) ở 18 phố Hàng Bè, ông cậu ở 45 phố Lãn Ông… Nhưng cuối cùng Cha Mẹ đã không thống nhất. Là người gốc Nghệ An, Cha muốn nếu rời Hà Tĩnh thì chỉ có về quê nội còn Mẹ lại muốn cả nhà chuyển ra Hà Nội. Cuối cùng…, vẫn ở lại mảnh đất Hà Tĩnh, một trong những vùng đất cách mạng nổi tiếng của cả nước, nơi mà chị em con đã được sinh ra và lớn lên. Những năm hòa bình lập lại, cũng như đa phần các gia đình ở Thị xã HT hồi đó, cuộc sống êm ấm, dễ chịu, hàng xóm hòa thuận, vui vẻ nhưng thời gian này không được lâu… Cuộc chiến tranh leo thang ra miền Bắc của Mỹ ập đến !!!
Những năm chiến tranh chống Mỹ ác liệt, con còn nhỏ đã phải cùng Mẹ và các chị sơ tán từ Thị xã về Thạch tân. Cha phải cùng HTX sản xuất mũ sơ tán về Thạch linh (Cả Cha và Mẹ phải từ bỏ hết nghề cũ, cửa hàng, cửa hiệu… để tham gia vào các HTX thủ công nghiệp, từ căn nhà hai tầng có vườn cây rất đẹp cùng bàn bóng bàn ở phố Phan Đình Phùng sang khu phố Lâm Phước Thọ nơi mà trong chiến tranh một quả bom Mỹ rơi xuống đã để lại một hố to sâu hoắm). Thi thoảng Cha mới về thăm. Nơi sơ tán, Cha sống thanh bạch, đạm bạc, vô cùng giản dị và luôn dành chút tiền kiếm được hàng tháng gửi cho Mẹ và các con.
Bận là vậy nhưng Mẹ luôn dành cho chúng con tình cảm yêu thương vô bờ bến. Những hôm nào không phải đi lấy hàng xa, không phải làm việc quá nhiều, Mẹ lo cho chúng con từng bữa ăn, nâng từng giấc ngủ. Hồi đó, chỉ tiêu lương thực được phân theo định lượng là gạo hẩm độn bo bo, khoai, sắn hoặc bột mỳ cũng đã có mùi mốc. Con cùng chúng bạn đi bắt cua đồng hoặc cất rớ (tôm, tép), Mẹ chế biến món Cháo canh rất ngon. Tuy nhiên, ăn quá nhiều, chúng con cũng ngán, chỉ thèm bữa cơm không độn ! Vậy mà giờ đây, món Cháo canh lại trở thành đặc sản của Hà Tĩnh, tất nhiên là bột mỳ chất lượng và bột được máy cán thành sợi như bún rồi chan nước dùng được nấu từ xương lợn ninh nhừ, ăn kèm với giò, một ít tôm, thịt và hành tươi. Nhiều người khi ăn còn có thói quen thái quẩy hạt lựu rồi rắc lên trên mặt cháo. Còn món Cháo canh của mẹ con mình ngày ấy là tự nhào bột, lấy chai lăn bột trên thớt thành từng miếng mỏng ra rồi thái thành sợi, « người lái » chỉ là con tôm, cái tép đồng hay con rạm hoặc có khi còn không có người lái… Cứ vậy, tần tảo sớm hôm mẹ nuôi chúng con khôn lớn.
Đêm đến, những khi không phải ngủ trong hầm trú ẩn chật chội, cùng với một lũ cóc, nhái v.v… mà con sợ khiếp vía, Mẹ vừa kể chuyện, hát những bài hát ru con hay đọc Kiều, vừa chải đầu, vuốt nhẹ tóc con và con đã thiếp đi lúc nào không biết nữa… Và còn biết bao nhiêu điều lo lắng, sợ hãi trong cảnh chiến tranh bom rơi, đạn nổ từng ngày, từng đêm ở vùng khu 4 tuyến lửa ! Vậy mà trong muôn ngàn khó khăn ấy, con vẫn tìm thấy sự bình yên khi có Mẹ. Chỉ có Mẹ, một mình với biết bao nỗi mà như ai đó đã từng nói: « Ôm con Mẹ đếm sao trời. Đếm hoài không hết một đời long đong ».
Thời gian chi gái đầu của con tham gia trong đơn vị chiến đấu 12ly7, thì cứ sau mỗi lần máy bay địch bắn phá vừa dứt, Mẹ lại đôn đáo chạy hàng chục km về địa điểm đóng quân của chi ở Thị xã; khi nhìn thấy chi vẫn còn, Mẹ mới yên tâm chạy về lại chỗ mình đang sơ tán. Khi hai con gái tiếp theo vào quân ngũ, nhiều đêm Mẹ thức trắng ngóng chờ tin tức, nhiều lúc bặt tăm. Cứ thế, cứ thế…
Sau chiến tranh, Mẹ con mình cùng những người đi sơ tán được trở về Thị xã HT, nay đổi thành Thành phố HT, Mẹ tiếp tục lãnh đạo HTX may nhưng lớn hơn (sát nhập với một HTX may mặc khác, có cả nhân viên nam) lấy tên là Toàn Thắng (Mẹ làm Phó Chủ nhiệm). Ngoài chuyên môn, Mẹ còn tham gia rất nhiều hoạt động xã hội khác. Mẹ nấu ăn rất ngon nên mỗi lần có những cuộc họp lớn của Thị hay của Tỉnh, Mẹ được mời đi làm bếp trưởng. Đối với công việc chung, Mẹ vẫn vững vàng và duy trì được sự phát triển cho các HTX, động viên mọi người sống và làm việc tích cực trong thời chiến cũng như thời bình. Suốt gần 25 năm liên tục, Mẹ đã lo được công ăn việc làm cho nhiều người lao động ở địa phương, nhất là nữ, và đóng góp khá cho Ngân sách Nhà nước, tham gia các hoạt động từ thiện, từng được bầu là chiến sỹ thi đua cấp Tỉnh và được đi báo cáo điển hình ở một số hội nghị quan trọng của Tỉnh, Thành phố. Nhiều năm Mẹ là Đại biểu Hội Đồng Nhân dân, Hội thẩm nhân dân, là cán bộ Phụ nữ, kể cả sau khi đã được nghỉ hưu. Mẹ cũng từng được xét kết nạp vào Đảng CSVN. Dù có bố là Đảng viên, em trai là liệt sỹ, nhưng do định kiến « giàu nghèo » của vài lãnh đạo ở địa phương lúc bấy giờ đối với gia đình Mẹ nên Mẹ vẫn luôn và chỉ là « Đảng viên ngoài Đảng » (nhiều người ở quê vẫn gọi Mẹ như vậy). Tính Mẹ thẳng thắn, trung thực, chân thành, hiền lành, sống vì mọi người nên được gia đình, đồng nghiệp và bạn bè quý mến, tin yêu. Nếu như trong gia đình, Cha là người hiền hậu, thiên dạy dỗ về lẽ sống, lễ giáo cho con cái, thì Mẹ là một phụ nữ thông minh, biết chấp nhận và chịu đựng những oan nghiệt của cuộc đời, tần tảo, tháo vát và đảm đang lại giàu đức hy sinh vì người khác. Dù thiệt thòi nhiều nhưng chưa một lần Mẹ ca thán hay trách móc ai, cho nên cả bốn cô con gái thấu hiểu Mẹ và cuộc đời đầy sóng gió với vô vàn nhọc nhằn nhưng đầy chất nhân văn của Mẹ, đã chịu ảnh hưởng từ Mẹ về cách sống bản lĩnh, can trường, biết chịu đựng và chấp nhận những oan trái, trắc trở của cuộc đời một cách dũng cảm mà tỉnh táo, đức hy sinh, sự bao dung và lòng vị tha, tự lực cánh sinh.
Công Cha, nghĩa Mẹ không có gì có thể sánh nổi, vậy mà nghĩ lại thời niên thiếu, đã nhiều lần con tự trách mình vì ấu trĩ về nhận thức. Những năm sơ tán, vì cứ muốn mình có cái tên giống các bạn ở quê nên khi cô giáo cử đi viết học bạ, con đã tự tiện bỏ chữ đệm ở tên. Kể từ đó, trong gia đình, bốn chị em gái, chỉ có duy nhất con không mang đệm – cái tên đệm đẹp đẽ mà Cha Mẹ đã cho con. Rồi nữa, lên cấp ba, khi phải khai lý lịch, thấy các bạn ghi thành phần gia đình, nào là bần cố nông, nào là dân nghèo thành thị… con cứ ước ao mình cũng được ghi như thế và đã có lúc thầm « trách » Cha Me…Ôi !!! Cũng chính vì vấn đề này mà chị em con trước đây đã gặp nhiều khó khăn, vất vả trong việc phấn đấu vào Đảng CS VN …
Hôm nay tròn mười ba năm mẹ con mình xa cách. Âm dương cách biệt nhưng trái tim con luôn nhớ về Mẹ. Mười ba lần giỗ Mẹ nhưng có đến hàng nghìn nghìn lần con thèm khát một lần nữa thôi được nhìn thấy Mẹ bằng da bằng thịt. Cám ơn Mẹ đã cho con thật nhiều vốn liếng yêu thương, lòng bao dung trong cuộc đời này.
Con sẽ lại thắp hương và chuyện trò cùng Mẹ. Chỉ thương và tiếc rằng khi con cháu lớn khôn, trưởng thành, Mẹ đã không còn.. Mẹ chỉ có hy sinh mà gần như chưa hề được hưởng thụ – đó là điều chúng con đau xót nhất. Mỗi lần đến giỗ mẹ, lòng con lại trào dâng niềm xót xa và nỗi nhớ, tim con thắt lại, nấc lên, nghẹn ngào.
Con của Mẹ HT. Ngày 10 tháng 9 năm 2017 âl
Vĩnh biệt Chị (Thơ viếng của cậu Đậu Viết Phúc, Bác sĩ, nguyên Giám đốc Bệnh viện Thạch Hà – Hà Tĩnh)
Tin đến làm em bỗng rụng rời, Buồn theo cánh hạc đã về nơi, Người đi vào cõi xa xăm quá, Để tiếc thương ai giữa đất trời.
Nhớ chị một thời với tuổi xuân, Em thì bé dại quấn bên chân, Trong vòng tay chị em khôn lớn, Từng chữ a – b tập đánh vần.
Để đến hôm nao chị lấy chồng, Đường đời trải rộng bước sang sông, Chị thành bà chủ nên giàu có, Bốn gái ngoan, hiền những ước mong.
Rồi bao ngày tháng cứ dần qua, Chị cũng như em đến tuổi già, Cách trở mấy khi mà gặp lại, Gặp thời bịn rịn lúc chia xa.
Gần chín mươi thu có ít đâu, Người ta khen chị trẻ trung lâu, Vẫn vành khăn ấy trông nhân hậu, Vẫn nụ cười tươi thắm quết trầu.
Cháu chắt đẹp xinh rộn một nhà, Con hiền, rể quý rạng danh gia, Em mừng anh chị thêm trường thọ, Phúc lộc an khang vui cảnh già.
Nào có ngờ đâu chị mất rồi, Trông như nằm ngủ đó mà thôi, Hiền từ khuôn mặt qua ô kính, Tưởng vẫn đâu đây tiếng chị cười.
Nhìn anh hằn những nét thương đau, Lẻ bóng từ đây với nỗi sầu, Lặng lẽ em nhìn lên ảnh chị, Dường như nhắn nhủ với mai sau.
Kỷ niệm nay còn đó chị ơi ! Âm dương đôi ngả biệt ly rồi, Buồn đau để lại người thân thuộc, Nén chịu mà sao lệ cứ rơi.
Cho em khóc nữa – một lần thôi, Cầu chị siêu linh cõi Phật Trời, Lệ ứa thành thơ buồn tiễn biệt, Trong niềm thương nhớ chị khôn nguôi ./.
2. Vĩnh biệt Mẹ (Thơ viếng của chị gái Trần Thị Bích Lộc, Tiến sĩ tại CH Liên bang Đức, Phó Vụ trưởng Bộ Thương mại)
Thắp nén nhang, cúi lạy Người, Mẹ ơi nơi ấy thấu lời chúng con: Có người khóc mẹ nỉ non, Chúng con khóc Mẹ héo mòn trong tim.
Mẹ ơi chốn ấy im lìm, Cô đơn mình Mẹ muôn nghìn đêm thâu. Dù gần Cháu, cạnh Chị dâu, Dẫu sao, mưa nắng dãi dầu quanh năm !
Đường vào đâu có xa xăm, Mà sao như lại ngăn sông, cách cầu. Thăm Mẹ, chẳng thấy Mẹ đâu, Con nghe như Mẹ vẫn đâu quanh mình.
Thắp nén nhang, nguyện tâm linh: Mẹ ơi ! xin Mẹ yên bình nơi nao. Tiếc thương Mẹ, lòng quặn đau, Cha, con, cháu, chắt, nguyện cầu Mẹ ơi.
Mong sao chốn ấy xa vời, Mẹ yên giấc ngủ, thảnh thơi tháng ngày. Cả đời bao nỗi đắng cay, Cam chịu Mẹ đã một tay với đời.
Chống chèo cuộc sống khắp nơi, Trầm luân mọi nỗi, dựng xây gia đình, Thủy chung, tận tụy, quên mình, Chăm chồng, con, cháu, nghĩa tình bao la.
Cho dù biết sắp đi xa, Vẫn còn canh cánh xót xa nỗi niềm: Xin Ông đừng trách phận hiền, Trời cho đến thế, là Thiên định rồi.
Nhìn các con, Mẹ ngậm ngùi, Phải đi ! Đành chịu ! Tính sao với Trời ! Dù sao thanh thản một đời, Gửi con, cháu, chắt mọi nơi một lời :
Giữ gìn sức khỏe nên người, Chăm Ông, chăm cả Đạo, Đời – trước, sau. Tiếc rằng Mẹ chẳng còn lâu, Để cùng thụ hưởng sở cầu hôm nay.
Mẹ ơi ! Tâm mẹ đủ đầy, Nghĩa tình sâu nặng, chất dày lòng con. Nguyện thề có nước, có non, Chúng con ghi tạc sắt son với Người.
Dù không còn Mẹ nữa rồi, Đau thương con, cháu khắc lời Mẹ trao. Dù cho vất vả, gian lao, Yêu thương, đùm bọc lẫn nhau không rời.
Mẹ ơi, ơn Mẹ suốt đời,
Hà Nội, tháng 12/2004.
3. Xin Mẹ thứ tha (Hai năm kể từ ngày Mẹ vĩnh viễn ra đi, nhân ngày giỗ Mẹ 31/10/2006 nhằm ngày 10/09 âl)
Dẫu biết rằng không có gì vĩnh cửu, Con mong hoài Mẹ ở, đừng đi. Dẫu biết rằng luật đời phải vậy, Lòng nát tan khi Lá lìa Cành.
Hai tư tháng trôi, lòng băng giá, Con ngờ là ác mộng thoáng qua. Mẹ vẫn còn hình hài nguyên vẹn, Mỗi đêm về, sưởi ấm lòng con.
Mỗi lần được kề bên, gối Mẹ, Con thả lòng cùng Mẹ tâm tư. Niềm vui chưa kịp tường câu chuyện, Nước mắt dài, tràn ướt bờ mi.
Ôi ! sự thực, đó là mộng mị ! Tỉnh dậy rồi, Ôi ! Mẹ ở đâu ? Con trách mình chưa tròn bổn phận, Phận làm con khi Mẹ « xế chiều ».
Con mải miết dòng đời bất tận, Mải học hành, làm việc, mưu sinh, Mải nuôi con, chăm chút gia đình, Đời mê mải « Hồng-Chuyên », hai chữ.
Con nhớ ngày lại « buộc » đi xa, Lo cho con, lòng Mẹ xót xa. Con đi rồi, Mẹ Cha buồn nhớ, Lòng con, giờ, dằn vặt khôn nguôi.
Khi có thể bên Người mãi mãi, Vĩnh viễn đâu còn, Mẹ yêu thương. Ngày này, thắp nén nhang lạy Mẹ, Xin được thứ tha, vợi nỗi lòng ./.
Hảo Trần
Paris, ngày 31/10/2006.
Partager :
Twitter
Facebook
WordPress:
J’aime
chargement…
Articles similaires