Theo phong tục Việt Nam ngày tết thường kéo dài khoảng 3 ngày. Sau lễ cúng gia thừa ngày 30 mời tổ tiên về ăn Tết cùng gia đình, các gia đình sẽ thắp hương đèn trong suốt những ngày Tết. Ngày mùng 1, mùng 2 làm cơm cúng mời tổ tiên, việc chọn ngày làm lễ hóa vàng tùy thuộc vào mỗi gia đình, chủ yếu từ mùng 3 đến khoảng mùng 10 Tết Nguyên đán nhưng vì một số lí do đặc biệt mà có gia đình đã hóa vàng từ ngày mùng 2.
Trong bài viết này, chúng tôi xin gửi đến bạn đọc tham khảo bài để lễ tạ năm mới(lễ hóa vàng).
Lễ hóa vàng ngày tết ngoài ý nghĩa tiễn tổ tiên “hồi hướng” đến các chư vị trên (Đức Phật, thần linh, gia tiên) đã hết những ngày Tết thì còn bày tỏ sự biết ơn của gia chủ đến chư Phật, gia thần và gia tiên đã luôn yểm trợ, phù hộ cho gia đình gia chủ trong 1 năm đã qua và cầu xin những ước vọng cho năm sắp tới như lễ giao thừa.
Tục hoá vàng dựa trên tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên từ ngàn đời xưa của dân tộc ta, vật hoá vàng thường gắn với đời sống thường nhật, để thấy con người ở thế giới bên kia vẫn luôn hiện hữu bên cạnh và che chở cho con cháu của mình.
Tục này nhằm cung cấp cho người đã khuất tiền, quần áo (giấy), gậy đi đường (cây mía) vì người xưa cho rằng đây là đòn gánh để các linh hồn dùng làm gậy chống, hay mang hàng hóa.
– Đối với những gia đình có bàn thờ chung cho cả gia thần và gia tiên thì khấn gia thần trước, gia tiên sau. Nếu thờ gia thần riêng thì tách riêng ra hoặc thắp hương trước, rồi mới khấn chung một lượt ở gian chính thờ gia tiên.
– Trước khi hạ mỗi lễ đều vái ba vái và khấn:”Gia chủ xin hóa tiền vàng, gậy đi đường để thỉnh vong linh gia tiên nhận chút lễ bạc, tâm thành. Kính cáo tôn thần, xin rước vong linh gia tiên lại về âm giới”.
– Sau khi lễ gần hết 1 tuần hương thì bắt đầu hóa vàng tiền mã. Các gia chủ sẽ hóa vàng phần tiền, vàng của gia thần phải hóa trước, tiền vàng, đồ dùng của gia tiên hóa sau. Khi hóa vàng mã thì cần phải nhớ đọc bài khấn hay còn gọi là bài thần chú để hóa cho số vàng mã đó thành tiền mã thật dùng được ở cõi âm và cũng đồng thời nhờ Mục liên Tôn giả và thần linh giúp số tiền đó không bị ngã quỷ cướp đi.
– Khi hóa vàng xong thì người ta vẩy vào mấy giọt rượu cúng trên bàn vì tục cho rằng làm như thế ở cõi âm các cụ mới nhận được và vàng mã và mới tiêu được ở âm phủ. Hai cây mía cũng được đem đốt cùng tiền vàng.
– Cuối cùng lễ 3 vái, xin gia tiên phù hộ cho con cháu mạnh khỏe, bình an rồi xin phép hạ lễ cho con cháu chia vật phẩm hưởng lộc.
Theo các nhà sư thì trong Phật giáo không đốt vàng mã vào bất cứ dịp nào, cũng không dạy đốt vàng mã để cúng gia tiên. Nhưng việc này cần có thời gian để người dân có thể hiểu và từ bỏ thói quen này.
2. Chuẩn bị lễ vật dâng cúng trong lễ hóa vàng
– Hương, hoa, tiền vàng, 3 chén nước, mâm ngũ quả, trầu cau
– Rượu, đèn dầu, nến, bánh kẹo, chè, thuốc
– Mâm cỗ mặn (có thể dùng cỗ chay) sẽ phải bao gồm những món ăn đặc trưng ngày Tết, chế biến sạch sẽ, thơm ngon và tinh khiết, gia chủ cũng phải bày biện đẹp gọn đầy đặn và trang trọng để thể hiện lòng thành trong lễ cúng hóa vàng tiễn tổ tiên.
– Có cây mía (cây nêu) để các cụ gánh hàng hóa về trời
– Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương
– Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, Long Mạch, Táo Quân, chư vị tôn thần
– Con kính lạy Hoàng thiên Hậu thổ. Chư vị Tôn thần
– Con kính lạy Ngài Đương niên hành khiển, ngài Bản cảnh Thành Hoàng, các ngài Thổ địa, Táo quân, Long mạch Tôn thần.
– Con kính lạy các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, nội ngoại tiên linh.
Hôm nay là ngày mùng 3 tháng giêng(hoặc ngày mà gia chủ chọn để hóa vàng) năm …………………
Thành tâm sửa biện hương hoa phẩm vật, phù tửu lễ nghi, cung bày trước án. Kính cẩn thưa trình: tiệc xuân đã mãn, Nguyên đán đã qua, nay xin thiêu hóa kim ngân, lễ tạ Tôn thần, rước tiễn âm linh trở về âm cảnh.
Kính xin lưu phúc, lưu ân, phù hộ độ trì dương cơ âm trạch, mọi chỗ tốt lành, con cháu được bách sự như ý, vạn sự bình an, tài lộc song toàn, gia đạo hưng vượng.
Lòng thành kính cẩn, lễ bạc tiến dâng, lượng cả xét soi, cúi xin chứng giám.
– Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương
– Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, Long Mạch, Táo Quân, chư vị tôn thần
– Con kính lạy Hoàng thiên Hậu thổ. Chư vị Tôn thần
– Con kính lạy Ngài Đương niên hành khiển, ngài Bản cảnh Thành Hoàng, các ngài Thổ địa, Táo quân, Long mạch Tôn thần.
– Con kính lạy các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, nội ngoại tiên linh.
Hôm nay là ngày mùng 3 tháng Giêng (hoặc ngày mà gia chủ chọn để hóa vàng) năm …………………
Kính cẩn sắm một lễ gồm…. gọi là lễ mọn lòng thành, kính dâng lên:
Đông trù Tư mệnh Táo phủ thần quân, bản gia tiên sư, bản viên thổ công, liệt vị tôn thần.
Trước linh vị của gia tiên dòng họ ….
Và các vị tổ bá, tổ thúc, tổ cô, cùng các vong linh phụng thờ theo tiên tổ.