Top 9 # Xem Nhiều Nhất Ý Nghĩa Của Mâm Ngũ Quả Ngày Tết Mới Nhất 6/2023 # Top Like

Mâm ngũ quả ngày tết miền Bắc gồm những loại gì và có ý nghĩa tượng trưng cho điều gì chắc hẳn là thắc mắc của rất nhiều người. Mâm ngũ quả ngày tết được xem là điều không thể thiếu trong các lễ vật dâng cúng tổ tiên đêm 30 tết.

Đây không chỉ thể hiện lòng kính trọng, tưởng nhớ và mong chờ ông bà đoàn tụ về ăn tết cùng con cháu mà còn là nét đẹp tâm linh ngày tết cổ truyền của người Việt Nam. Ở mỗi miền nước ta đều có những quan niệm riêng và cách bài trí mâm ngũ quả ngày tết khác nhau. Cùng chúng tôi khám phá mâm ngũ quả ngày tết của những người dân miền Bắc nước ta để tìm hiểu được những nét đẹp và quan điểm rất riêng

Ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày tết miền Bắc

Mâm ngũ quả ngày Tết Miền Bắc nói chung thể hiện ý nghĩa lớn lao nhất chính là đạo lý uống nước nhớ nguồn của dân tộc, thể hiện lòng thành kính và tưởng nhớ đến tổ tiên cũng như những bậc đi trước. Ngoài ra, chúng cũng ẩn chứa ý nghĩa quan trọng là thành quả lao động của người dân sau một năm làm việc và sự báo cáo với các bậc cấp trên. Ngoài ra, tùy theo sự bày biện mâm và từng vùng miền khác nhau mà mâm ngũ quả còn chứa nhiều ý nghĩa khác nhau.

Mâm ngũ quả ngày tết miền Bắc hay của bất cứ miền nào cũng bao gồm 5 loại quả khác nhau với 5 màu sắc nổi bật khác nhau. 5 loại trái cây này tượng trưng cho 5 mong ước và 5 ý nghĩa riêng của từng vùng miền. Tuy nhiên chung quy lại chúng mang ý nghĩa tượng trưng cho 5 chữ Phú, quý, thọ, khang, ninh. Xét về nguồn gốc màu sắc thì 5 loại quả với 5 màu sắc khác nhau tượng trưng cho ý nghĩa nguồn của cải năm phương đưa về kính lên tổ tiên ông bà của mình. Ngoài ra, 5 loại màu của trái cây ở một số vùng còn tượng trưng cho các ngũ hành trong vũ trụ lần lượt là Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.

Một điểm nhấn khác về ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày tết miền Bắc chính là chúng tượng trưng cho lịch sử tín ngưỡng dân tộc Việt Nam của ta. Ngày nay, tùy thuộc điều kiện mùa màng các loại trái cây sẵn có ở địa phương, tùy thuộc vào nét văn hóa vùng miền và đặc điểm quan niệm riêng mà mâm ngũ quả ngày tết được bày biện theo từng địa phương riêng có nét khác nhau.

Mâm ngũ quả ngày tết miền Bắc thường bao gồm các loại trái cây gồm chuối, tay phật, đu đủ, sung, cam, quýt chín, hồng, mận… Ý nghĩa của các loại quả này có thể hiểu lần lượt như sau.

Nải chuối xanh

Mâm ngũ quả ngày Tết Miền Bắc không thể thiếu nải chuối xanh. Đây là một trong những loại trái cây không thể nào thiếu trên mâm ngũ quả ngày tết của người miền bắc kể cả trong các dịp giỗ hoặc thờ cúng thông thường. Đây được xem là loại hoa quả chính không thể thiếu và là loại có ý nghĩa quyết định chủ lực trên bàn thờ.

Chuối là loại cây dễ sống, được trồng nhiều ở miền quê và rất thân thuộc với người dân miền Bắc. Nải chuối xanh tượng trưng cho bàn tay ngửa lên nên có ý nghĩa đem đến sự bình an, đa phúc lộc. Màu sắc của chuối biểu tượng cho mùa xuân và là sự tinh túy xanh ngát của đất trời.

Phật thủ (hoặc bưởi)

Loại quả này cũng được bày chính giữa mâm như “con át chủ bài” cho toàn mâm ngũ quả. Ý nghĩa của loại trái cây này là người dâng lên cầu mong trời phật ban lộc, ban sự may mắn bình cho gia đình và những người thân yêu của mình.

Hai loại quả này là những loại quả tiếp theo không thể thiếu trên mâm ngủ quả ngày tết có ý nghĩa biểu tượng cho sự đầy đủ, sung tung mà người dâng muốn những bậc trên che chở và mang tới cho gia đình mình. Ngoài ra họ cũng mong tránh xa được sự khó khăn, bần hàn.

Cam, quýt, hồng, mận

Những loại quả này có thể thay thế cho nhau tùy thuộc theo mùa có loại quả nào thì người ta sẽ sử dụng loại quả đó. Những loại quả nhỏ có màu sắc tươi sáng này tượng trưng cho ý nghĩa no đủ và hạnh phúc.

Cách bày mâm ngũ quả ngày tết miền Bắc

Cách trình bày mâm ngũ quả ngày tết miền Bắc sao cho đúng theo ý nghĩa và phong tục xưa nay của người dân. Loại dĩa mà người dân miền bắc thường dùng là loại mâm tròn tượng trưng cho sự no đủ, sung túc mà họ mong muốn có được thông qua hình dáng của chiếc đĩa. Các loại trái cây được bày biện như sau:

Đầu tiên nải chuối xanh sẽ được đặt ngay chính giữa mâm làm chủ chốt và nâng đỡ cho tất cả các loại trái cây còn lại. Loại này cũng được bỏ dưới cùng trong tất cả các loại chuối xanh. Bàn tay tượng trưng này giúp che chở nâng đỡ và hứng lấy những gì tinh túy nhất của mùa xuân để đọng lại quả ngọt cho gia đình gia chủ.

Thứ hai, có thể là phật thủ màu vàng hoặc bưởi để thay thế nếu không có chuối hoặc được đặt cùng với chuối. Loại này tượng trưng cho hành thổ nên sẽ được đặt chính giữa mâm trong lòng của nải chuối một cách trang trọng, chỉnh chu và hết sức cẩn thận. Loại này có màu vàng hoặc vàng sẫm với các múi chụm lại nhau như bàn tay phật. Chính vì vậy những gia đình nào theo đạo thì nhất quyết không thể thiếu loại trái cây này. Loại trái cây được gọi là bàn tay phật này có ý nghĩa mang theo niềm cầu mong được bàn tay Phật trời ban phúc lộc. Trong trường hợp không có bàn tay phật thì có thể sử dụng quả bưởi để thay thế với ý nghĩa tương tự như phật thủ.

Thứ ba, các loại quả nhỏ còn lại có màu đỏ, hồng hoặc các màu sắc tươi sáng sẽ được bày biện tiếp theo xung quanh phía xung quanh hoặc được để giữa các quả chuối. Các loại cây cụ thể gồm: Loạt trái cây có màu đỏ ứng với mùa hạ thuộc hành hỏa (cam, quýt chín, trứng gà, quả hồng, quả ớt sừng…); tiếp theo là loạt trái cây có màu ứng với hành kim tượng trưng cho mùa thu có màu trắng như quả mận trắng hoặc quả đào. Cuối cùng là loạt quả có màu đen hoặc màu sậm tối tượng trưng cho hành thủy của mùa đông như mận, hồng xiêm…. Tất cả những loại quả này không bắt ép phải tuân thủ theo tuần tự nào mà có thể trình này tuần tự xung quanh và người bày phải tạo được hình tháp sao cho trông tròn địa và đẹp mắt nhất thì đạt.

Alonhadat theo TẠP CHÍ SHTT

Mâm ngũ quả 3 miền Bắc – Trung – Nam đều có cách sắp xếp và ý nghĩ khác nhau.

Theo thuyết duy vật cổ đại, tất cả mọi vật chất đều được tạo nên bởi 5 yếu tố ban đầu gồm: kim loại (kim), gỗ (mộc), nước (thủy), lửa (hỏa) và đất (thổ) – gọi là ngũ hành. Tư tưởng này đã xâm nhập sâu sắc vào đời sống văn hóa của các dân tộc phương Đông, trong đó có người Việt – được thể hiện ở mâm ngũ quả ngày Tết Nguyên đán.

Con số 5 – “ngũ” – tương ứng với ngũ hành, là một con số rất tốt trong quan niệm phong thủy thể hiện sự phát triển bền vững, mạnh mẽ. Chính vì vậy, mâm ngũ quả trên bàn thờ nhằm thể hiện mong muốn âm dương hòa hợp, sinh sôi nảy nở, phát triển.

Theo quan niệm của nhân gian thì “Ngũ quả” chỉ sự tập trung đầy đủ các loại trái cây trong đất trời. Ông cha ta chọn 5 loại trái cây để cúng đêm giao thừa là ngụ ý rằng: Những sản vật này đựơc kết tinh từ công sức, mồ hôi, nước mắt của con người lao động, kính dâng lên đất trời, thần thánh trong giờ phút linh thiêng của vũ trụ vạn vật sinh tồn.

Đã gọi là ngũ quả thì phải có đủ năm loại quả. Nhưng tùy theo quan niệm của từng vùng, từng địa phương và do mùa xuân hoa trái khác nhau, nên mâm ngũ quả cũng khác nhau như: chuối, bưởi, phật thủ, dưa hấu, cam, quýt, dừa, na, hồng xiêm, táo…

Mâm ngũ quả của người miền Bắc

Mâm ngũ quả miền Bắc thường có 5 loại chính như chuối, bưởi, đào, hồng, quýt… Cách trình bày truyền thống là chuối ở dưới cùng, đỡ lấy toàn bộ các loại quả khác. Chính giữa là quả bưởi hoặc phật thủ vàng. Các loại quả bày xung quanh. Những chỗ còn trống cài xen kẽ quýt vàng, táo xanh, hoặc những quả ớt chín đỏ.

Do hoa quả, trái cây ngày càng đa dạng nên mâm ngũ quả ngày càng phong phú hơn, người ta cũng không câu nệ cứng nhắc “ngũ quả” nữa mà có thể là bát, cửu, thập quả, thêm chùm nho mọng, thêm táo xanh, ớt đỏ, hồng xiêm… Dù bày biện nhiều loại quả hơn nhưng người ta vẫn gọi là “mâm ngũ quả”.

Một số mâm ngũ quả đơn giản của người miền Bắc

Người miền Nam

Với triết lý “cầu vừa đủ xài sung túc”, người miền Nam chuộng 5 loại quả: mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài và sung. Trước tiên ba loại quả có hình dáng to và trọng lượng nặng là đu đủ, dừa, xoài đặt lên mâm trước để lấy thế; sau đó, bày những quả khác chèn lên, để tạo thành một ngọn tháp.

Người miền Nam kỵ cúng một số loại quả, vì theo phát âm tên gọi mang ý nghĩa không tốt, như:

– Chuối: Chúi nhủi, làm ăn không phất lên được.

– Lê, táo (bom): Lê lết, đổ bể, dễ thất bại.

– Cam, quýt: Quýt làm cam chịu.

Mâm ngũ quả của người miền Nam (Ảnh: Internet)

Người miền Trung

Mâm ngũ quả của người miền Trung hầu như không kiêng loại quả nào vì tên gọi hay hương vị của chúng, miễn là trên mâm phải có nhiều màu sắc, tươi ngon, có sẵn theo mùa. Thông thường là các loại quả đắt tiền được sắp xếp cầu kỳ.

Mâm ngũ quả thường được xếp hình tháp hoặc hình long phụng với cặp dưa đặt hai bên. Ngoài ra còn có rất nhiều loại hoa trái của quê hương được xếp bên cạnh.

Mâm ngũ quả của người miền Trung hầu như không kiêng loại quả nào vì tên gọi hay hương vị của chúng, miễn là trên mâm phải có nhiều màu sắc, tươi ngon, có sẵn theo mùa.

Ý nghĩa các loại quả

Chuối: Tượng trưng cho con cháu sum vầy, quây quần, đầm ấm, hứng lấy may mắn, bao bọc và chở che (theo quan niệm của người miền Bắc).

Phật thủ: Bàn tay Phật che chở cho cả gia đình.

Bưởi: Mong muốn an khang, thịnh vượng.

Cam, quýt: Tượng trưng cho sự thành đạt.

Lựu: Nhiều hạt, tượng trưng cho con đàn cháu đống.

Đào: Thể hiện sự thăng tiến.

Táo: Phú quý, giàu sang.

Thanh long: Rồng mây hội tụ, thể hiện sự phát tài phát lộc.

Dưa hấu: Căng tròn, mát lành, hứa hẹn sự ngọt ngào, may mắn.

Quả trứng gà: Lộc trời cho.

Sung: Gắn với biểu tượng sung mãn, sức khỏe và tiền bạc.

Đu đủ: Thịnh vượng, đủ đầy.

Xoài (phát âm giống như “xài”): Cầu mong cho việc tiêu xài không thiếu thốn.

Cách chọn một số loại quả trong mâm ngũ quả:

– Chuối xanh: Thường, chuối phải là nải chuối còn xanh, tượng trưng cho mệnh Mộc. Mang ý nghĩa như bàn tay ngửa che chở đem lại sự bình an, sung túc, đùm bọc và gắn kết. Chính việc nải chuối nâng đỡ các loại quả khác trong mâm ngũ quả đã nói lên điều đó.

– Quất chín: Thể hiện sự sung túc, ăn nên làm ra và dồi dào sức sống.

– Bưởi: Tượng trưng cho phúc lộc và viên mãn. Được đặt trên nải chuối xanh.

– Quả sung: Mong muốn có sự sung túc, sung mãn về sức khỏe hoặc tiền bạc.

– Quả đu đủ: Biều tượng của đầy đủ, thịnh vượng.

– Phật thủ: đặt ở trung tâm và nơi cao nhất trong mâm ngũ quả. Đây là loại quả dùng để thờ Phật và gia tiên vì có mùi thơm lâu, lưu giữ thần phù hộ cho gia chủ.

Theo Ngọc Lan (Tổng hợp) (Khám phá)

Mâm ngũ quả là loại mâm lễ vật thường có năm loại quả khác nhau, số năm thể hiện ước muốn đạt ngũ phúc lâm môn, cụ thể là Phú, Quý, Thọ, Khang, Ninh. Còn theo phong thủy truyền thống năm loại quả này sẽ có năm màu sắc khác nhau tượng trưng cho nguồn của cải năm phương mà con cháu muốn dâng lên kính dâng tổ tiên cũng như các vị thần linh. Mâm ngũ quả thường bắt gặp trong các dịp cúng kị, tết cổ truyền, cúng tổ tiên, cúng Mụ, Cúng thần, cúng dinh cô …Từng vùng miền với loại thổ nhưỡng khí hậu đặc trưng riêng, sản vật riêng và quan niệm mà người ta chọn các loại quả thích hợp đẹp nhất, ngon nhất để bày cúng.

PHONG TỤC CÚNG NGŨ QUẢ TỪNG VÙNG MIỀN

NGƯỜI MIỀN BẮC

Người Miền Bắc quan niệm rằng việc bày mâm ngũ quả phải theo thuyết Ngũ hành trong văn hóa phương Đông là vạn vật dung hòa cùng trời đất. Thổ thì màu vàng, Hỏa thì màu đỏ, Thủy sẽ là màu đen, Mộc thì màu xanh, Kim là màu trắng. Do đó, thông thường mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Bắc có 5 loại quả là chuối xanh, quýt, hồng, bưởi đào.

 Mâm quả truyền thống thường được bày trí : Quả Chuối ở dưới cùng, đỡ lấy toàn bộ các loại quả khác. Chính giữa là quả bưởi hoặc phật thủ vàng. Các loại quả bày xung quanh. Những chỗ còn trống cài xen kẽ táo xanh, quýt vàng hoặc những quả ớt chín đỏ. Do hoa quả, trái cây ngày càng đa dạng nên mâm ngũ quả ngày càng phong phú hơn, người ta cũng không câu nệ cứng nhắc “ngũ quả” nữa mà có thể là bát, cửu, thập quả, thêm chùm nho mọng, thêm táo xanh, ớt đỏ, hồng xiêm… Dù bày biện nhiều loại quả hơn nhưng người ta vẫn gọi là “mâm ngũ quả”.

MÂM NGŨ QUẢ MIỀN TRUNG

Cuộc sống nghèo khó phải đối mặt với nhiều thiên tai, khí hậu khắc nghiệt nên đối với họ không câu nệ hình thức, có gì cúng nấy nên tùy mỗi nhà có loại quả gì thì họ sẽ bày trong mâm ngũ quả loại quả đó. Thông thường mâm ngủ quả miền Trung có mãng cầu, quýt, quả sung, dưa hấu, chuối …

MÂM NGŨ QUẢ MIỀN NAM

Người miền Nam bày mâm ngũ quả theo mong muốn “Cầu sung vừa đủ xài” ước mong năm mới đủ đầy, sung túc, tương ứng với 5 loại quả: Mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài. Ngoài ra, còn có thêm quả thơm (dứa) với mong muốn con cháu đầy nhà và một cặp dưa hấu xanh vỏ đỏ lòng để cầu may mắn.Và theo quan niệm của người miền Nam thì trong mâm ngũ quả không bày những quả này bởi phát âm của loại quả đó mang ý nghĩa không tốt như quả chuối, lê, cam, quýt.

Mâm ngũ quả ngày Tết là nét văn hóa đặc trưng của người Việt, dù có khác nhau giữa các vùng miền nhưng trên hết đều thể hiện sự thành kính hướng về nguồn cội, tổ tiên và ước mong một năm mới an khang, hạnh phúc và đủ đầy.

                                           

Thùy An

Theo ông Cung Hà, mâm ngũ quả ngày Tết- thể hiện cho 5 yếu tố Kim – Mộc – Thủy – Hỏa- Thổ, 5 yếu tố được cho là đã cấu thành nên vũ trũ trong quan niệm của người Việt nói riêng và của văn hóa Á Đông nói chung. Mâm ngũ quả ngày Tết thường gồm 5 loại trái cây.

Tùy theo đặc điểm tự nhiên, phong tục tập quán và quan niệm của mỗi vùng mà có cách chọn các loại quả đặc trưng mang ý nghĩa riêng. Căn cứ theo màu sắc trong triết lý phương Đông mâm ngũ quả phải có 5 loại quả với 5 màu khác nhau.

Cách bài trí và ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày Tết. Nói thêm về ý nghĩa của mâm ngũ quả, ông Cung Hà cho biết ngũ quả được xem như biểu tượng cho thành quả sau một năm lao động miệt mài của những người nông dân.

“Những quả được bày biện trên ban thờ là những sản vật được kết tinh từ mồ hôi, công sức của người dân lao động chắt chiu qua từng mùa vụ, để rồi khi xuân về là lúc người dân thành kính dâng lên ông bà tổ tiên”, ông Cung Hà chia sẻ thêm.

Mỗi một loại quả được chọn bày biện trong mâm ngũ quả ngày Tết đều mang những ý nghĩa riêng:

+ Quả Lê: Vị ngọt thanh ngụ ý việc gì cũng trơn tru, suôn sẻ.

+ Quả Lựu: Nhiều hạt tượng trưng cho con đàn cháu đống.

+ Quả Đào: Thể hiện sự thăng tiến.

+ Mai: hạnh phúc, không cô đơn.

+ Quả phật thủ: Giống như bàn tay đức Phật, luôn chở che cho các số phận con người.

+ Táo: Có nghĩa là phú quý.

+ Hồng, quýt: Tượng trưng cho sự thành đạt.

+ Thanh long (rồng mây hội tụ): Thể hiện sự phát tài phát lộc.

+ Bưởi, dưa hấu: Căng tròn, mát lành, hứa hẹn sự ngọt ngào, may mắn.

+ Nải chuối xanh như bàn tay ngửa: Hứng lấy may mắn, bao bọc và chở che.

+ Quả trứng gà (hay Lê-ki-ma) như hình đào tiên: Lộc trời.

+ Sung: Gắn với biểu tượng sung mãn về sức khỏe và tiền bạc.

+ Đu đủ mang đến sự thịnh vượng đủ đầy.

+ Xoài có âm na ná như “xài”, cầu mong cho việc tiêu xài không thiếu thốn.

Cách bài trí và ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày Tết tùy theo điều kiện hoàn cảnh và phong tục tập quán của từng vùng miền mà có cách bày biện mâm ngũ quả khác nhau.

Mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Bắc

Cách bài trí và ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày Tết. Ở miền Bắc, mâm ngũ quả ngày Tết thường có 5 loại quả như: Chuối, bưởi, đào, hồng, quýt. Cách trình bày truyền thống thường gặp là nải chuối được đặt ở dưới cùng, ở giữa để đỡ lấy toàn bộ các cây trái khác. Mâm ngũ quả đẹp là mâm ngũ quả có đủ màu sắc rực rỡ. Chính giữa nải chuối xanh thẫm là quả bưởi căng mọng hoặc quả phật thủ chín vàng nổi bật.

Những quả chín đỏ đặt xung quanh, những chỗ khuyết đặt xen kẽ quýt vàng, táo màu xanh hoặc những trái ớt đỏ mọng, hoàn thiện những nét trang trí cuối cùng.

Mâm ngũ quả ngày Tết miền Trung

Cách bài trí và ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày Tết. Người dân miền Trung do chịu sự giao thoa văn hóa 2 miền Bắc – Nam nên mâm ngũ quả ngày Tết bày biện đủ: Chuối, mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài.

Mâm ngũ quả ngày Tết miền Nam

Cách bài trí và ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày Tết. Người dân Nam Bộ rất cầu kỳ trong khâu lựa chọn những loại quả xuất hiện trong mâm ngũ quả cúng gia tiên. Do cách phát âm gần giống với từ “chúi” (thể hiện sự nguy khó) nên chuối là thứ quả không bao giờ xuất hiện.

Mâm ngũ quả ngày Tết của người miền Nam thường có các loại quả: Mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung (theo câu: “Cầu sung vừa đủ xài”), thêm chân đế là 3 trái thơm (dứa), thể hiện sự vững vàng. Điều đặc biệt mâm ngũ quả ở miền Nam không thể thiếu cặp dưa hấu ruột đỏ vỏ xanh.

Xin giới thiệu tới bạn đọc tham khảo ba bài văn khấn cúng ông Công ông Táo phổ biến nhất bằng chữ Nho, chữ Nôm và tiếng Việt.